നോർത്ത് ഈസ്റ്റ്‌ നോട്ട്ബുക്ക്‐21

ഏപ്രിൽ 14. ജഖാമ, കിസാമ

വേയ്ൽസ് ഹോം സ്റ്റേയിലെ കുട്ടികൾക്ക് ഇന്ന് സ്‌കൂൾതിരക്കില്ല. എങ്കിലും ജോൺ എനിക്ക് രാവിലത്തെ ഭക്ഷണം നേരത്തെ തന്നു. ഏതോ ചുട്ട ഇറച്ചിയുടെ മൂന്നു ചീന്തുകളും ഒരു കോപ്പ നിറയെ ഇളംപച്ച നിറത്തിലുള്ള ഇലസൂപ്പും കുറച്ച് ചോറുമായിരുന്നു ഭക്ഷണം. ഇതിൽ ഇലസൂപ്പിന്റെ സ്വാദ് അവർണനീയമാണ്. ഒരു കാട്ടുമരത്തിന്റെ പുതിയ ഇലകളും ഉപ്പും വെളുത്തുള്ളിയും മാത്രമാണ് കൂട്ടുകൾ എന്ന് ജോൺ പറഞ്ഞത് സത്യമാണെങ്കിൽ അതിശയകരമാണ്. രാവിലെ എട്ടര മണിക്ക് തന്നെ പറഞ്ഞ സ്ഥലത്ത് ആനോ തയ്യാറായി നിൽക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. ഇന്നലെ അമ്മൂമ്മയ്‌ക്ക്‌ എന്താണ് ഭക്ഷണമുണ്ടാക്കി കൊടുത്തത് എന്നു ചോദിച്ചപ്പോൾ, സ്ഥായീഭാവമായ പ്രസന്നഗൗരവത്തോടെ, ഇന്നലെ പട്ടിയിറച്ചിയും ചോറും ആയിരുന്നു എന്നുപറഞ്ഞു. ആവുന്നത്ര ശ്രമിച്ചിട്ടും അംഗാമികളുടെ ഈ ഒരു ശീലം മാത്രം മാറ്റിയെടുക്കാൻ ക്രിസ്‌ത്യൻ മിഷണറിമാർക്ക് ഇതുവരെ സാധിച്ചിട്ടില്ല. ചില അംഗാമി മാർക്കറ്റുകളിൽ പട്ടിയിറച്ചി വാങ്ങാൻ മാത്രമല്ല, ജീവനുള്ള പട്ടികളെ നോക്കിക്കണ്ട് തെരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള സൗകര്യം വരെയുണ്ട്.

ജഖാമ ഗ്രാമത്തിലെ ഗോത്രചിഹ്നങ്ങൾ

കിഗ്വേമയുടെ തൊട്ടടുത്ത ഗ്രാമമാണ് ജഖാമ. ഇവിടുത്തെ മതിലുകളിലെല്ലാം ഇളംനീലയ്‌ക്ക്‌ പകരം കണ്ടത് തമിഴ്നാട്ടിലെ കോവിൽ മതിലുകളിൽ കാണുന്നതുപോലെയുള്ള കടുംകാവി നിറത്തിലുള്ള വരകളായിരുന്നു. കാഴ്ചയിൽ കിഗ്വേമയേക്കാളും വലുതാണ് ജഖാമ. വിശാലമായ ഗ്രാമചതുരത്തിനു മുഖം കൊടുത്ത് പരസ്‌പരം ചേർന്നുനിൽക്കുന്ന വലിയ വീടുകൾ സ്ഥലത്തെ പ്രമാണിമാരുടേതായിരിക്കണം. വലിയ രണ്ടു മലകൾക്ക് മുന്നിലാണ് ഗ്രാമം നിൽക്കുന്നത്. എല്ലായിടത്തും കാണുന്നതുപോലെയുള്ള വിറകടുക്കുകളോട് ചേർത്ത്‌ പാർക്കു ചെയ്‌തിരുന്ന കാറുകളിൽ ഒന്നിന്റെ വശത്ത് വണ്ടി നിർത്തി ആദ്യം ആനോയും പിന്നാലെ ഞാനുമിറങ്ങി. മൈതാനത്തുനിന്ന് ആദ്യം കണ്ട വഴിയിലെ ഒരു ചുവരിൽ സൈക്കഡലിക് ശൈലിയിൽ വരച്ച വലിയൊരു ചിത്രം കണ്ടു. നാഗാലാൻഡിന്റെ സംസ്ഥാന മൃഗവും പ്രധാന ബലിമൃഗവുമായ മിഥുൻ എന്ന കാട്ടുകാളയെയും നാഗാ ജനതയുടെ ആത്മസ്വരൂപമായ വേഴാമ്പലിനെയും ചേർത്തു വരച്ച ചിത്രം ദൃശ്യവിഭ്രമ പ്രതീതി ഉണ്ടാക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള ഒന്നാണ്.

തീർത്തും വിജനമായി മയങ്ങിക്കിടക്കുന്ന ഗ്രാമവഴികളിലെ വെയിലിന്റെ നിശ്ശബ്ദത കേട്ടില്ലെന്നു നടിക്കാൻ കഴിയുന്നതല്ല. ഇവിടെ അയ്യായിരം അടി ഉയരത്തിൽ അയ്യായിരം താമസക്കാരുണ്ടെന്നാണ് ആനോയുടെ കണക്ക്. എല്ലാവരും എവിടെപ്പോയി എന്നു ചോദിച്ചപ്പോൾ കൃഷിപ്പണി, വ്യാപാരം, ഉദ്യോഗം, വിദ്യാഭ്യാസം, വിശ്രമം തുടങ്ങിയ വിവിധ ജോലികളിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതു കൊണ്ടാണ് ആരെയും വഴിയിൽ കാണാത്തതെന്ന് ആനോ വിരലെണ്ണി വിശദീകരിച്ചു. കഴിഞ്ഞദിവസം കിഗ്വേമയിലെ ധനികന്റെ വീട്ടിൽക്കണ്ട വലിയ ധാന്യ സംഭരണികളുടെ വലുപ്പം തിരിച്ചറിയാനായി അതിനടുത്ത് ഒരു ഫോട്ടോയ്‌ക്കായി നിൽക്കാമോ എന്ന് ആനോയോട്‌ ചോദിച്ചപ്പോൾ ആദ്യം ഒന്നു സംശയിച്ചു. എന്നാൽ കാര്യം പറഞ്ഞു മനസ്സിലാക്കിയപ്പോൾ ആ ജോലി സസന്തോഷം ഏറ്റെടുത്തു. സംഭരണിയ്‌ക്കടുത്ത് ആനോ നിൽക്കുന്ന മൂന്നുനാല് പടങ്ങൾ പെട്ടെന്നെടുത്തിട്ട്, സഹായത്തിന് നന്ദി പറഞ്ഞു ഞാൻ പുറത്തേക്കിറങ്ങി. അതിനുശേഷം എപ്പോൾ ക്യാമറയെടുത്ത് എങ്ങോട്ട് നോക്കിയാലും, ഒരു ജോലി പോലെ ഓടിവന്ന് ഫ്രെയിമിൽ എവിടെയെങ്കിലും നിൽക്കുക എന്നത് ആനോ ഒരു പതിവാക്കി. ഒടുവിൽ ആനോയെ ഒഴിവാക്കി ഒരു പടമെടുക്കാൻ സാധിക്കാത്ത സ്ഥിതിയിലേക്ക് കാര്യങ്ങളെത്തി.

വഴിയരികിലെ വീടിന്റെ മുന്നിലെ വെയിലത്തുനിന്ന് ഒരു സ്‌ത്രീ നീണ്ട മുടി കഴുകുന്നുണ്ടായിരുന്നു. ഗ്രാമത്തിന്റെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന ഭാഗത്തു നിന്നുകൊണ്ട് ജഖാമ സാമ്രാജ്യമാകെ നിരീക്ഷിച്ചു നിൽക്കുന്ന, തടിച്ച പുരികങ്ങളും കറപിടിച്ച വലിയ പല്ലുകളുമുള്ള മധ്യവയസ്‌കന്റെ തുറന്ന ചിരിയൊഴിച്ചാൽ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞതൊന്നും എനിക്ക് മനസ്സിലായില്ല. ഇങ്ങോട്ടുള്ള പടികളുടെ വശത്തെ തണലിലിരുന്ന് ഒരാൾ ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നുണ്ട്. പരന്ന വൈൻ ഗ്ലാസിന്റെ രൂപമാണ് ഭക്ഷണപാത്രത്തിന്. കമഴ്‌ത്തിവച്ച ഒരു ചെറിയ കിണ്ണത്തിനു മുകളിൽ ലംബമായി നിൽക്കുന്ന അരയടി നീളമുള്ള ലോഹത്തണ്ടിന്‌ മേലെയാണ് സാധാരണ വലുപ്പത്തിലുള്ള പിഞ്ഞാണം ഉറപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഇടതു കൈയിൽ പാത്രത്തിന്റെ തണ്ട് പിടിച്ചാണ് ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നത്. കുറച്ചു മാറിയുള്ള കുന്നിൻ ചെരുവിലെ മുറ്റത്ത് നെല്ലു ചിക്കിക്കൊണ്ടിരുന്ന സ്‌ത്രീയുടെ വീട്ടുവരാന്തയിലിരുന്ന് ഭക്ഷണം കഴിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന പുരുഷന്റെ കൈയിലും ഇതേപോലെയുള്ള ഒരു പാത്രമാണ് കണ്ടത്. എന്നാൽ തൊട്ടടുത്തുള്ള ഗ്രാമമായ കിഗ്വേമയിൽ ഇത്തരം പാത്രങ്ങൾ കണ്ടിരുന്നില്ല. സംശയം ചോദിച്ചപ്പോൾ ഓരോ ഗ്രാമങ്ങളിലും ഓരോ രീതികളാണെന്ന് പറഞ്ഞ് ആനോ കൈകഴുകി. ഗ്രാമചതുരത്തെ അഭിമുഖീകരിച്ചാണ് ഇവിടുത്തെ പ്രധാന മൊറുങ് നിൽക്കുന്നത്. കാപ്പിപ്പൊടി നിറത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ കറുപ്പും വെളുപ്പും ചേർത്തു വരച്ചതും, മരത്തിൽ കൊത്തിയതുമായ അംഗാമി ചിഹ്നങ്ങൾ നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന മൊറുങ്ങിന്റെ പുറംകാഴ്‌ച മനോഹരമാണ്. ഒരു ടെന്നീസ് കോർട്ടിന്റെ വലുപ്പമുള്ള ഉൾവശത്തെ മൂലയിലിരുന്ന് രണ്ടു ചെറുപ്പക്കാർ നിശ്ശബ്ദമായി കാരംസ് കളിക്കുന്നതു മാത്രം ശ്രദ്ധിച്ച് മൂന്നാമതൊരാൾ ഊഴം കാത്തിരിക്കുന്നു.

നാഗാലാൻഡിലെ ജഖാമ ഗ്രാമം

ജഖാമയിലെ ചെറുതെങ്കിലും വെടിപ്പും വൃത്തിയുമുള്ള വഴികളുടെ വശങ്ങളിൽ പല നിറങ്ങളിൽ പൂക്കൾ തിങ്ങിനിൽക്കുന്നുണ്ട്. ചെറിയ വഴി പ്രധാന വഴിയിൽ ചേരുന്നതിനടുത്തുള്ള പഴയ ഗ്രാമകവാടങ്ങൾക്ക് കാവലായി വലിയ ഫലകങ്ങൾ ഉയർന്നുനിൽക്കുന്നു. ഫലകങ്ങൾ നിർമിച്ചിരിക്കുന്നത് അരയടിയോളം കനമുള്ള മരപ്പലക കൊണ്ടാണ്. കാലപ്പഴക്കം ബാധിക്കുമ്പോൾ ഫലകങ്ങൾ പുതുതായി മാറ്റി സ്ഥാപിക്കാറുണ്ട്. ഇവിടെ കണ്ട രണ്ടു ഫലകങ്ങളിൽ ഒന്ന് 1920‐ലും രണ്ടാമത്തത് 1949‐ലുമാണ് സ്ഥാപിച്ചതെന്ന് എഴുതിവച്ചിട്ടുണ്ട്. രണ്ടിലും മുഖ്യസ്ഥാനം അലങ്കരിക്കുന്നത് കൈയിൽ വെട്ടിയെടുത്ത തലയുമായി നിൽക്കുന്ന അംഗാമി യോദ്ധാക്കളുടെ ചിത്രങ്ങളാണ്. എന്നാൽ 1949‐ൽ സ്ഥാപിച്ച ഫലകത്തിൽ കൈയിലെ തല വരച്ചിരിക്കുന്നത് വളരെ അവ്യക്തമായാണ്. ഈ ഭാഗങ്ങളിൽ തല വേട്ട ഇല്ലാതായിട്ട് നൂറുവർഷങ്ങളായി. കൊഹിമയോടുള്ള സാമീപ്യംമൂലം ആദ്യ കാലങ്ങളിൽത്തന്നെ ഇവിടെ ആരംഭിച്ച മിഷണറി പ്രവർത്തനങ്ങളായിരുന്നു ഈ മാറ്റത്തിന്റെ മുഖ്യ കാരണം. എന്നാൽ എനിക്കിനി പോകാനുള്ള മോൺ ജില്ല കൊടുംവനമധ്യത്തിലുള്ളതും എത്തിപ്പെടാൻ ഇപ്പോഴും വളരെ പ്രയാസമുള്ളതുമായ പ്രദേശമാണ്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനംവരെ അവിടുത്തെ താമസക്കാരായ കൊന്യാക് നാഗാകൾക്കിടയിൽ അപൂർവമായെങ്കിലും തലവേട്ടകൾ നടന്നിരുന്നു എന്നാണ് പറയപ്പെടുന്നത്. എന്തായാലും, അവസാനത്തെ തലവേട്ടക്കാരിൽ ചിലർ ഇന്നുമവിടെ ജീവിച്ചിരിപ്പുണ്ട് എന്നറിഞ്ഞപ്പോഴാണ് അവിടേക്ക് പോകാനുള്ള താൽപ്പര്യം വർധിച്ചത്.

വീണ്ടും മറ്റൊരമ്മൂമ്മയുടെ വീട്ടിലേക്കാണ് ആനോ എന്നെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടു പോയത്. പഴകിയ തലയിണകളും കീറിയ കമ്പിളികളും ഭാണ്ഡങ്ങളും കൂട്ടിവച്ചുണ്ടാക്കിയ ഉയരം കുറഞ്ഞ ഇരിപ്പിടത്തിൽ, നിറയെ നിറങ്ങളുള്ള ഉടുപ്പിട്ട ഒരമ്മൂമ്മ കാലുനീട്ടി ചാരിയിരിക്കുന്നു. ആനോയോട് സന്തോഷത്തിലെന്തോ പറഞ്ഞു തിരിഞ്ഞപ്പോഴാണ് പിന്നാലെ കടന്നുവന്ന എന്നെ അവർ ശ്രദ്ധിച്ചത്. പെട്ടെന്നവരുടെ ചിരി മാഞ്ഞു, ചോദ്യഭാവത്തിൽ ആനോയെ നോക്കി. അവർ തമ്മിൽ പെട്ടെന്നു നടന്ന ഹ്രസ്വ സംഭാഷണത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം എന്തായിരുന്നാലും, ഉടൻതന്നെ അമ്മൂമ്മ എന്റെ നേരെ തിരിഞ്ഞ് മനോഹരമായി ചിരിച്ചു.

ജഖാമ ഗ്രാമത്തിലെ അമ്മൂമ്മ

അമ്മൂമ്മയുടെ ഇരിപ്പിടത്തിന്റെ ഒരുവശത്ത് വിറകടുപ്പും മറുഭാഗത്ത് കൈയകലത്തിൽ വേലവസ്‌ത്രങ്ങൾ കൂട്ടിയിട്ടിരിക്കുന്ന വള്ളിക്കുട്ടയും കണ്ടു. ചെറിയൊരു മൺവെട്ടി തൊട്ടടുത്തിരിക്കുന്നു. ഇതൊക്കെ ആരാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത് എന്ന് ചോദിച്ചപ്പോൾ ഞാൻ തന്നെ എന്നുപറഞ്ഞ് അവർ അഭിമാനപൂർവം ചിരിച്ചു. എന്നാൽ ഈയിടെയായി പാടത്തു പോകാൻ അമ്മയെ അനുവദിക്കാറില്ല എന്ന് മകൾ പറഞ്ഞു. ഇവരോടൊക്കെ എന്തു പറയാൻ എന്ന ഭാവത്തിൽ അമ്മ മകളെ നോക്കി. അമ്മൂമ്മയ്‌ക്ക് എത്ര വയസ്സായി എന്നു ചോദിച്ചതിന്റെ ഉത്തരം ആനോ പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയത്, എൺപത്തിഅഞ്ച് എന്നായിരുന്നു. പുറത്തിറങ്ങിയശേഷം ആനോയുടെ അമ്മൂമ്മപ്രേമത്തെപ്പറ്റി വീണ്ടും ഞാനെന്തോ പറഞ്ഞു. മുന്നിലെ വഴിയിൽ ഞങ്ങൾക്ക് നേരെ നടന്നുവന്നുകൊണ്ടിരുന്ന ബലിഷ്ഠകായരായ നാലഞ്ച് പയ്യൻമാരെ നോക്കി, വേണമെങ്കിൽ ആ വരുന്നവരുമായും നമുക്ക് സംസാരിക്കാം, വേണോ? എന്ന് നിഷ്‌കളങ്കമായി ആനോ ചോദിച്ചു. ഞാനൊന്നും പറഞ്ഞില്ല.

ഉത്സവങ്ങളുടെയും ആഘോഷങ്ങളുടേയും നാടാണ് നാഗാലാൻഡ് എന്നുപറയപ്പെടുന്നു. വസ്ത്രത്തിലും ആഭരണത്തിലും വീടുകളുടെ നിർമാണ ശൈലിയിലും, ഭാഷയും ഭരണവുമടക്കമുള്ള മറ്റനേകം വിഷയങ്ങളിലും, വിവിധ നാഗാ ഗോത്രങ്ങൾ ഇപ്പോഴും പുലർത്തുന്ന സ്വതന്ത്രമായ സ്വത്വബോധം അവരുടെ ഉത്സവങ്ങളിലും പ്രതിഫലിക്കുന്നത് സ്വാഭാവികം മാത്രമാണ്. അതിന്റെ ഫലമായി തികച്ചും വിഭിന്നമായ രൂപവും ഭാവവുമുള്ള നിരവധി ഉത്സവങ്ങൾ നാഗാലാൻഡിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ സ്വതന്ത്രമായി നിലവിൽ വന്നു. ഉത്സവങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കുന്നത് അതത് ദേശവാസികൾ മാത്രമായിരുന്നു. ഒരു ഗ്രാമത്തിലെ ഉത്സവങ്ങൾ അടുത്ത ഗ്രാമക്കാർക്ക് പോലും അന്യമായിരുന്നു എന്നു കേൾക്കുമ്പോൾ, സാധാരണ പുറംലോകത്തിന് അതെത്രമാത്രം അപ്രാപ്യമായിരുന്നു എന്നൂഹിക്കാം. യാതൊരു തരത്തിലുള്ള ടൂറിസം സാധ്യതയുമില്ലാത്ത വിദൂര ഗ്രാമങ്ങളിൽനിന്ന് നാഗാ സംസ്‌കാരത്തിന്റെ അമൂല്യനിധികളെ വർഷത്തിലൊരിക്കൽ ഒന്നിച്ചൊരു സ്ഥലത്ത് കൊണ്ടുവന്ന് ആഘോഷപൂർവം കൊണ്ടാടുന്ന ടൂറിസ്റ്റ് ഉത്സവമാണ് ഹോൺബിൽ ഫെസ്റ്റിവൽ. കിഗ്വേമ, ഫെസാമ എന്നീ രണ്ടു ഗ്രാമങ്ങൾക്കിടയിൽ നിർമിച്ചതുകൊണ്ട് പുതിയ പൈതൃക ഗ്രാമത്തിന് കിസാമ എന്നു പേരിട്ടു. ഡിസംബർ മാസത്തിൽ പത്തു ദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഉത്സവം സംഘടിപ്പിക്കുന്നത് നാഗാലാൻഡ് സർക്കാരാണ്. വിവിധ നാഗാ ഗോത്രങ്ങളുടെ വിഭിന്നമായ മൊറുങ്ങുകൾ, അളവുകളും ആചാരക്രമങ്ങളും അടക്കമുള്ള എല്ലാ വിശദാംശങ്ങളും അതേപടി അനുസരിച്ചാണ് ഇവിടെ പുനരാവിഷ്‌കരിച്ചിരിക്കുന്നത്. പരമ്പരാഗത നിർമാണ വസ്‌തുക്കൾ മാത്രമാണ് എല്ലാത്തിനും ഉപയോഗിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഇന്ന് നാഗാലാൻഡിലെ പ്രധാന ഭവന നിർമാണ വസ്‌തു ഇരുമ്പുഷീറ്റാണെങ്കിലും ഇവിടെ തടിയും മുളയും മേയാൻ പുല്ലും മാത്രമാണ് ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഒരു ഗോത്രത്തിന്റെ മൊറുങ് മാത്രം മേഞ്ഞിരുന്നത് കനം കുറഞ്ഞ കൽപ്പാളികൾ കൊണ്ടായിരുന്നു. നാഗാ മൊറുങ്ങുകൾക്കിടയിൽ, മേഘാലയയിലെ ഗാരോ മലകളിൽ മുമ്പ്‌ കണ്ട കൗമാര നിലയമായ നോക് പാൻടെ അതേപടി വീണ്ടും കണ്ടപ്പോൾ സംശയങ്ങൾ തോന്നി. സെൽബെൽഗ്രെയിൽ ഗുൺമേയുടെ പൈതൃക ഗ്രാമത്തിലാണ് നോക് പാൻടെ മുമ്പ്‌ കണ്ടത്. എന്നാൽ നാഗാലാൻഡിലും ഗാരോ ഗ്രാമങ്ങളുണ്ട് എന്നും, ഹോൺബിൽ ഫെസ്റ്റിവൽ നാഗാ ഗോത്രങ്ങളുടെ മാത്രം ഉത്സവം അല്ലെന്നും, മറിച്ച് നാഗാലാൻഡ് നിവാസികളായ എല്ലാ ഗോത്രങ്ങളുടേയും ഉത്സവമാണെന്നും ആനോ പറഞ്ഞപ്പോൾ മനസ്സിലായി. എല്ലാ വർഷവും ഡിസംബർ മാസത്തിലാണ് ഹോൺബിൽ ഫെസ്റ്റിവൽ നടക്കുന്നത്.

ബിൻടുറോങ്ങിന്റെ മുഖമുള്ള സുങ് കോങ്ങിന്‌ മുന്നിൽ ഗൈഡ്‌ ആനോ

ഇന്ന് വടക്ക് കിഴക്കൻ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാന ആകർഷണമായി മാറാൻ പത്തു വർഷംകൊണ്ട് ഈ ഉത്സവത്തിന് കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. വിവിധ നാഗാ ഗോത്രങ്ങളുടെ നൃത്തവും പാട്ടും കരകൗശല വിദ്യകളും മാത്രമല്ല, നാഗാ ഭക്ഷണവും നാഗാ മദ്യവും ഇവിടെ സന്ദർശകർക്ക് ആവോളം ആസ്വദിക്കാം. നാഗാ പോപ്പ് മ്യൂസിക്കും മോഡേൺ ഡാൻസുമാണ് രാത്രിയിലെ താരങ്ങൾ. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ ഇവിടമെല്ലാം ആളൊഴിഞ്ഞ് നിശ്ശബ്ദമായി കിടക്കുകയാണ്. മൊറുങ്ങുകൾ മയക്കത്തിലാണ്. മരത്തടി വാദ്യമായ സുങ് കോങ്ങിന്റെ വലിയ രൂപങ്ങൾ മൊറുങ്ങുകൾക്കുള്ളിൽ നീണ്ടുനിവർന്ന് സുഖമായി ഉറങ്ങുന്നു. കഴിഞ്ഞ ദിവസം കിഗ്വേമായിൽ കണ്ട സുങ് കോങ്ങിനെ അപേക്ഷിച്ച് വളരെ വലുതായിരുന്നു ഇവിടെ കണ്ടവ. എല്ലാ സുങ് കോങ്ങിന്റെയും അമര ഭാഗത്ത് വലിയ മൃഗശിരസ്സുകൾ കൊത്തിവച്ച് അലങ്കരിച്ചിട്ടുണ്ട്. മിസോറാമിലെ കാട്ടിൽ റോഡിനു കുറുകെ ഓടിപ്പോയ ബിൻടുറോങ് എന്ന കരടിപ്പൂച്ചയുടെ മുഖം വലിയൊരു സുങ് കോങ്ങിന്റെ തലയ്‌ക്കൽ കണ്ടു. ആനയും കടുവയും പോലെയുള്ള പ്രമാണിമാർക്കൊപ്പം ബിൻടുറോങ്ങിന്റെ മുഖംകൂടി കണ്ടപ്പോൾ, ഒരു നിമിഷത്തേക്കായിരുന്നു എങ്കിൽപോലും അതിനെ നേരിട്ടൊന്നു കാണാൻ കഴിഞ്ഞതിൽ വീണ്ടുമൊരു സന്തോഷം തോന്നി.

ആനോയെ തിരിച്ചുവിട്ട് യാത്ര പറഞ്ഞ് ഞാൻ മുറിയിലേക്ക് പോയി. നാളെ ഒരു ദിവസംകൂടി കൊഹിമയിൽ നിൽക്കണം. അതുകഴിഞ്ഞാൽ പോകാനുള്ളത് തലവേട്ടക്കാരുടെ ദേശത്തേക്കാണ്. അങ്ങോട്ടുള്ള വഴിയുടെ അവസ്ഥ വളരെ മോശമാണെന്നു പൊതുവേ കേൾക്കുന്നു. പോകുന്നതിനു മുമ്പ്‌ വണ്ടി സർവീസ് ചെയ്യണം. യാത്രയിൽ ഉടനീളം കൂടെയുണ്ടായിരുന്ന മഴ രാത്രിയിൽ നിർത്താതെ പെയ്യുകയാണ്. മാർച്ച് മഴ എന്നു പറഞ്ഞു തുടങ്ങിയിട്ട് ഏപ്രിൽ പകുതിയായിട്ടും മതിയായില്ലേ, എന്നു മഴയോട് ചോദിച്ചതിന്റെ മറുപടിയായി രണ്ടു തവണ മിന്നൽ വേഗത്തിൽ പല്ലിളിച്ചു കാണിച്ചിട്ട് മഴ ഉച്ചത്തിലൊന്നു മുരണ്ടു.

ഏപ്രിൽ 15.

കൊഹിമ

ഇന്നലെ രാത്രി കിഗ്വേമയിൽ പെയ്‌ത മഴ കൊഹിമയിൽ പെയ്‌തിട്ടില്ല. രാവിലെ തിരിച്ച് വീണ്ടും റാസു പ്രൂവിൽ തന്നെ എത്തി. സർവീസ് കഴിഞ്ഞ് വണ്ടി കിട്ടിയപ്പോൾ പന്ത്രണ്ടു മണിയായി. പഴയകാലത്ത് ഇംഗ്ലീഷുകാർ നിർമിച്ച വലിയൊരു ബംഗ്ലാവാണ് റാസു പ്രൂ. ഉയർന്ന മച്ചും തടി പാകിയ തറയിൽ ബർമാ ചൂരൽകൊണ്ട്‌ മെടഞ്ഞ വലിയ കസേരകളും ഫയർ പ്ലേസും സഹിതം പൂർണമായും കൊളോണിയൽ സ്റ്റൈലിലുള്ള ഒന്നാണിത്. എന്നാൽ ഇത്തരം ഇടങ്ങളിൽ സാധാരണ കാണാറുള്ളതു പോലെ, ബ്രിട്ടീഷ് സാമ്രാജ്യപാരമ്പര്യം സാഭിമാനം വിളിച്ചുപറയുന്ന അവശിഷ്ടങ്ങളൊന്നും കണ്ടില്ല. ഇവിടുത്തെ അലങ്കാര വസ്‌തുക്കളെല്ലാം നാഗാ രൂപങ്ങളായിരുന്നു. ചുവരിൽ കണ്ട പഴയ ഫോട്ടോകളിൽ കണ്ടതും നാഗാ ദൃശ്യങ്ങൾ മാത്രമായിരുന്നു. എന്നാൽ ഈ ചിത്രങ്ങൾ എടുത്തത് എതെങ്കിലും ബ്രിട്ടീഷ് ഫോട്ടോഗ്രാഫറാണോ എന്ന് നിശ്ചയമില്ല. ബംഗ്ലാവിന്റെ പുൽത്തകിടിയിൽ ഉയരത്തിൽ നിൽക്കുന്ന വലിയൊരു ശിലാഖണ്ഡത്തിൽ ഇംഗ്ലീഷ് അക്ഷരങ്ങളിൽ ഇങ്ങനെ കൊത്തിവച്ചിരിക്കുന്നു: ‘1947 ഓഗസ്റ്റ് പതിനാലിന്, കെവിച്ചുസായുടെ ഭാര്യയായ മാനി, നാഗാകളുടെ അവകാശങ്ങളുടേയും അഭിലാഷങ്ങളുടെയും പ്രതീകമായ നാഗാ അംഗവസ്ത്രം ആദ്യത്തെ സ്വതന്ത്ര നാഗാപതാകയായി ഉയർത്തിക്കെട്ടിയത്, ഇവിടെ, ഈ ആശാങ്കണത്തിൽ നിന്നുകൊണ്ടായിരുന്നു.’ ചരിത്രപ്രാധാന്യമുള്ള സംഭവം പോലെയാണ് കേട്ടിട്ട്‌ തോന്നിയതെങ്കിലും മേൽപ്പറഞ്ഞ സംഭവത്തിന്റെ രാഷ്‌ട്രീയ പ്രസക്തി എന്തായിരുന്നു എന്ന് എനിക്കപ്പോൾ മനസ്സിലായില്ല. അസമിലെ അഹോം രാജാക്കന്മാരുടെ ശക്തമായ പ്രതിരോധമായിരുന്നു ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യ വടക്ക് കിഴക്കോട്ട് വളരാൻ വൈകിയതിന്റെ ആദ്യത്തെ കാരണമെങ്കിൽ, കൂടുതൽ കിഴക്കോട്ട് കടന്ന് ബർമയുമായി ബന്ധം സ്ഥാപിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ പരാജയപ്പെടാനുള്ള കാരണം, ദുർഘടവനങ്ങളും കീഴടങ്ങാൻ തയ്യാറാകാത്ത ഗോത്രവാസികളുമായിരുന്നു. കൊഹിമയിൽ നിന്ന് ഇംഫാലിലേക്ക് ഒരു വഴി തുറക്കാനുള്ള ബ്രിട്ടീഷ് ശ്രമങ്ങൾ വർഷങ്ങളോളം ഫലം കണ്ടില്ല.

എ സെഡ് ഫിസോ

അംഗാമി നാഗാ ഗോത്രങ്ങളുടെ രൂക്ഷമായ ചെറുത്തുനിൽപ്പും അസാധാരണമായ യുദ്ധകൗശലവും മൂലം ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യത്തിന് വലിയ നഷ്ടങ്ങൾ സഹിക്കേണ്ടിവന്നു. കൊഹിമ പിടിക്കണമെങ്കിൽ ആദ്യം ഖോനോമ എന്ന നാഗാ ഗ്രാമം കീഴടക്കണം. 1832 മുതൽ ഖോനോമ പിടിക്കാനായി ബ്രിട്ടീഷുകാർ നടത്തിയ യുദ്ധങ്ങളെല്ലാം പരാജയപ്പെട്ടു. 1850‐ലെ വൻപരാജയത്തിൽ മനംമടുത്ത് അടുത്ത മുപ്പത് വർഷം നാഗാകളെ ആക്രമിക്കാൻ ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യം മുതിർന്നില്ല. ഒടുവിൽ 1880‐ൽ, ഖോനോമ യുദ്ധം എന്ന പേരിൽ ചരിത്രം രേഖപ്പെടുത്തിയ അവസാന യുദ്ധത്തിൽ, ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഖോനോമ കീഴടക്കി നാഗാ മലകൾ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഭാഗമാക്കി. നാലായിരം ഭടന്മാരുടെ അംഗബലമുണ്ടായിരുന്ന ബ്രിട്ടീഷ് സേനയുടെ തോക്കുകൾ രണ്ടുമാസം നിർത്താതെ പ്രവർത്തിച്ചിട്ടും സ്‌ത്രീകളും കുട്ടികളുമടക്കം വെറും അഞ്ഞൂറു പേർ മാത്രമുണ്ടായിരുന്ന ഖോനോമ ഗ്രാമം കീഴടങ്ങാൻ തയ്യാറാകാതെ പൊരുതിനിന്നു. ഒടുവിൽ അവസാനത്തെ നാഗാ യോദ്ധാവും വീണതിന് ശേഷം മാത്രമാണ് ഖോനോമ വീണത്. യുദ്ധത്തിൽ പരാജയപ്പെട്ടവർക്ക് പുതിയ മതവും ദൈവവും ഉണ്ടായി. പുതിയ നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യം ലോകമഹായുദ്ധം ആരംഭിച്ചു.

മഹായുദ്ധത്തിൽ സഹായിക്കാൻ നാഗമലകളുടെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽനിന്നായി രണ്ടായിരം നാഗായുവാക്കളെ തെരഞ്ഞെടുത്ത് ബ്രിട്ടീഷുകാർ യൂറോപ്പിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. പൊതുവായ ഭാഷയോ പരസ്‌പര ധാരണയോ ഇല്ലാത്ത വ്യത്യസ്‌ത ഗോത്രങ്ങളിൽ നിന്നു വന്നവരായിരുന്നു അവരെല്ലാം. എങ്കിലും, കൂടുതൽ അപരിചിതവും അന്യവുമായ യൂറോപ്യൻ സാഹചര്യങ്ങളെ നേരിടാനുള്ള ആശങ്കയിൽ, ഗോത്ര വ്യത്യാസങ്ങളും ശത്രുതയും മറന്ന് നാഗാജനത എന്ന ഒരു വിലാസത്തിൽ ഒന്നിച്ചുനിൽക്കാൻ അവർ നിർബന്ധിതരായി. സ്വന്തം ഗ്രാമങ്ങളിൽനിന്ന് ആയിരക്കണക്കിനു മൈലുകൾ അകലെ, യൂറോപ്പിലെ വെടിമരുന്നു മണക്കുന്ന പടനിലങ്ങളിലാണ് നാഗാ ഐക്യബോധത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ വിത്തുകൾ മുളച്ചതെന്നതും ശ്രദ്ധേയമാണ്. യുദ്ധത്തിനുശേഷം ജീവനോടെ തിരിച്ചെത്തിയവർ ചേർന്ന് യൂറോപ്യൻ രീതിയിൽ കൊഹിമയിൽ 1918‐ൽ ആരംഭിച്ച നാഗാ ക്ലബ് ആയിരിക്കണം സ്വദേശത്തെ ആദ്യ വിശാല നാഗാ ഐക്യസംരംഭം.

1928‐ൽ സൈമൺ കമീഷന്റെ ശുപാർശ പ്രകാരം ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയിൽ നിന്ന് ബർമയെ വേർപെടുത്തി രാജ്യം രണ്ടായി വിഭജിക്കാൻ തീരുമാനമായി. നിർദിഷ്ട ഇൻഡോ‐ബർമീസ് അതിർത്തി പോകുന്നത് നാഗാ മലകളെ രണ്ടായി നെടുകെ മുറിച്ചുകൊണ്ടായിരുന്നു. ഈ തീരുമാനത്തെ നാഗാകൾ ശക്തമായി എതിർത്തു. രണ്ടായി മുറിഞ്ഞ് രണ്ടു രാജ്യങ്ങളുടെ ഭാഗമായി നിൽക്കാൻ പറ്റില്ലെന്നും വിഭജിക്കുന്നെങ്കിൽ മൂന്നായി വേണമതു ചെയ്യാൻ എന്നും നാഗാകൾ ആവശ്യപ്പെട്ടു. അന്നുമുതലാണ് നാഗാകൾക്ക് സ്വന്തമായി ഒരു രാജ്യം എന്ന അവകാശവാദം നാഗാമലകളിൽ ഉയരാൻ തുടങ്ങിയത്. ഏതെങ്കിലും സാഹചര്യത്തിൽ ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഇന്ത്യ വിട്ട് പോകേണ്ടി വന്നാൽ, നാഗാമലകളെ ഇന്ത്യയുടെ ഭാഗമായി ഉൾപ്പെടുത്തരുതെന്ന് സൈമൺ കമീഷനോട് നാഗാ ക്ലബ് പരസ്യമായി ആവശ്യപ്പെട്ടു. ഇതിനോടകം ശക്തി പ്രാപിച്ചുതുടങ്ങിയ ഐക്യ നാഗാ സ്വാതന്ത്ര്യസമരം പെട്ടെന്ന് തന്നെ സായുധ സമരമായി മാറി. അതിനിയും അവസാനിച്ചിട്ടില്ല.

അംഗാമി യോദ്ധാവിന്റെ പ്രതിമ

ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഇന്ത്യ വിടാൻ തയ്യാറെടുക്കുന്ന സമയത്ത് എ സെഡ് ഫിസോ എന്ന പുതിയ നാഗാ നേതാവ് നാഷണൽ നാഗാ കൗൺസിലിന്റെ (NNC) നേതൃത്വം ഏറ്റെടുക്കുകയും സ്വതന്ത്ര നാഗാരാജ്യം എന്ന ആവേശം ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ ആളിക്കത്തിക്കുകയും ചെയ്‌തു. ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ ലബ്ധിക്ക് ഒരു ദിവസം മുമ്പ്‌, 1947 ഓഗസ്റ്റ് 14‐ന്, ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിൽനിന്നു മാത്രമല്ല, സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയിൽനിന്നും, നാഗാമലകൾക്ക് ഫിസോ സ്വാതന്ത്ര്യം പ്രഖാപിച്ചു. പുതിയ രാജ്യത്തിന് സ്വന്തം പതാകയും സൈന്യവും ഉണ്ടായി. നികുതി കൊടുക്കാതെയും തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ബഹിഷ്‌കരിച്ചും ഇന്ത്യയുമായി പൂർണ നിസ്സഹകരണത്തിന് ഫിസോ ആഹ്വാനം ചെയ്‌തു. 1950‐ൽ എൻഎൻസി നടത്തിയ അഭിപ്രായ വോട്ടെടുപ്പിൽ പങ്കെടുത്ത 99.9 ശതമാനം പേരും സ്വതന്ത്ര നാഗാരാജ്യത്തിനായി വോട്ടുചെയ്‌തു. വൻ ജനാവലിക്ക് മുന്നിൽ പുതിയ നാഗാ പതാക ഉയർത്തി, പുതിയ നാഗാ ഫെഡറൽ ഗവൺമെന്റിന് ഫിസോ തുടക്കം കുറിച്ചു. അതോടെ ഇന്ത്യൻ സൈന്യം നാഗാലാൻഡിലേക്ക് ഇരച്ചുകയറി. ഫിസോയുടെ എൻഎൻസി കാടുകൾ കേന്ദ്രീകരിച്ച് ഒളിയുദ്ധം ആരംഭിച്ചു. 1960‐ൽ നാഗാലാൻഡ് സംസ്ഥാന രൂപീകരണത്തിന് ശേഷവും ഫിസോ ഒളിയുദ്ധം തുടർന്നു. ഒടുവിൽ ജയപ്രകാശ് നാരായണന്റെ കൂടി ശ്രമത്തിന്റെ ഫലമായി 1964‐ൽ നാഗാ സമാധാന ഉടമ്പടി നിലവിൽ വന്നെങ്കിലും, ഗറില്ലാ ആക്രമണങ്ങളും നിഷ്ഠുരമായ സൈനിക നടപടികളും നിലയ്‌ക്കാതെ തുടർന്നു. ഇന്ത്യൻ ഭരണകൂടവുമായി സന്ധി ചെയ്യാൻ വിസമ്മതിച്ച് ഫിസോ, കിഴക്കൻ പാകിസ്ഥാൻ (ഇന്നത്തെ ബംഗ്ലാദേശ്) വഴി ഇംഗ്ലണ്ടിലേക്ക് രക്ഷപ്പെട്ടു. നാഗാലാൻഡിെന്റ പിതാവ് എന്ന അത്യുന്നത സ്ഥാനം നൽകിയാണ് നാഗാ ജനത എ സെഡ് ഫിസോയെ ഇന്നും ആദരിക്കുന്നത്.

1947 ഓഗസ്റ്റ് പതിനാലിന്, കെവിച്ചുസായുടെ ഭാര്യയായ മാനി, അന്ന് മിഷൻ ഹൗസ് എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന റാസു പ്രൂവിൽ നാഗാ അംഗവസ്‌ത്രം പതാകയായി ഉയർത്തിയത്, അന്ന് നാഗാകൾ പരക്കെ വിശ്വസിച്ചിരുന്നതു പോലെ ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രമാകുന്നതിനോടൊപ്പം ഒരു സ്വതന്ത്ര നാഗാരാജ്യവും നിലവിൽ വരുമെന്ന ആഹ്ലാദത്തിലായിരുന്നു. ഈ സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു നാഗാ വെബ്സൈറ്റിൽ കണ്ടതുപ്രകാരം, പ്രൗഢ ഗംഭീരമെങ്കിലും ലളിതമായ ഒരു ചടങ്ങിൽ, ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികളുടേയും പള്ളി പ്രമാണിമാരുടേയും സാന്നിധ്യത്തിൽ വലിയൊരു ജനക്കൂട്ടത്തെ സാക്ഷിയാക്കിയാണ് കെവിച്ചുസായുടെ ഭാര്യയായ മാനി, നാഗാ അംഗവസ്‌ത്രം പതാകയായി ഉയർത്തിയത്. എന്നാൽ അവരുടെ സ്വന്തം മകൻ ഇതിനെപ്പറ്റി പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത് തീർത്തും വിഭിന്നമായൊരു കഥയാണ്. അതുപ്രകാരം, നാലഞ്ചു കുടുംബാംഗങ്ങൾ മാത്രമാണ് അപ്പോൾ അവിടെയുണ്ടായിരുന്നത്. പതാകയുയർത്താൻ കെവിച്ചുസായുടെ ഭാര്യയായ മാനിക്കുള്ള അവകാശത്തെച്ചൊല്ലി ചില നാട്ടുകാർ ബഹളമുണ്ടാക്കിയെന്നും അത് പറഞ്ഞുതീർക്കാനായി പള്ളി പ്രമാണിമാരും ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികളും പിന്നീട് ഇവിടെ എത്തിയതാണെന്നും അദ്ദേഹം പറയുന്നു. എന്തായാലും, ഈ ബംഗ്ലാവിന്റെ മുറ്റത്തു കാണുന്ന ശിലാലിഖിതത്തിൽ പറയുന്ന നാഗാകളുടെ രാഷ്‌ട്രീയ അഭിലാഷങ്ങൾ, ഇന്നും അഭിലാഷങ്ങൾ മാത്രമായി തുടരുന്നു. ആശാങ്കണങ്ങൾ ആളൊഴിഞ്ഞു കിടക്കുന്നു .(തുടരും)