കടുകിന്‍ ഡബ്ബകള്‍ പറയാതിരുന്നത് !

ഇന്ത്യയില്‍ ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ ശതമാനം സ്ത്രീകള്‍ തൊഴിലെടുക്കുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. ഇവിടുത്തെ പുരുഷന്മാരുടെ തൊഴിലില്ലായ്മ 6.1 ശതമാനമാണെങ്കില്‍ സ്ത്രീകളുടേത് 25 ശതമാനം വരും. മാത്രമല്ല സ്ത്രീകള്‍ താരതമ്യേന വേതനം കുറഞ്ഞ തൊഴിലുകളിലാണ് ഏര്‍പ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. എന്നാല്‍ യഥാര്‍ഥത്തില്‍ പുരുഷന്മാരെക്കാള്‍ ഏറെ കൂടുതല്‍ അധ്വാനിക്കുന്നത് സ്ത്രീകളാണ്്. പുറത്ത് പോയി തൊഴിലെടുക്കുന്ന സ്ത്രീകള്‍ക്കാകട്ടെ ആ ജോലിയും വീട്ടുജോലിയും ചെയ്യേണ്ടിവരുന്നു. മറ്റ് സ്ത്രീകളില്‍ ഒരു വലിയ ശതമാനം വീട്ടമ്മമാരാണ്. അവരില്‍ ഭൂരിഭാഗം അഭ്യസ്തവിദ്യരുമാണ്. കുട്ടികളെ വളര്‍ത്തുകയും വീട് പരിപാലിക്കുകയും നിരന്തരം പൊടിതുടച്ച് പ്രദര്‍ശനീയമാക്കിത്തീര്‍ക്കുകയുമാണ് അവര്‍ ചെയ്യുന്നത്.

ഗാര്‍ഹികമായി തൊഴിലിലേക്ക് തിരിഞ്ഞ കാലത്തുതന്നെ ഭക്ഷണശേഖരണവും ലഘുകൃഷിയും സ്ത്രീകള്‍ ചെയ്തിരുന്നു എന്ന് ചരിത്രകാരന്മാര്‍ പറയുന്നു. മോര്‍ഗന്റെ "പ്രാചീന സമൂഹം" പോലുള്ള കൃതികള്‍ ഇക്കാര്യത്തില്‍ വെളിച്ചം വീശുന്നുണ്ട്. കായ്കനികളും മൃഗങ്ങളുടെ മാംസവും മറ്റും ശേഖരിക്കുന്നതും വേട്ടയാടുന്നതും ഒരുപോലെ സാഹസികത നിറഞ്ഞതാണെന്ന് ആധുനിക പഠനങ്ങള്‍ വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. ആധുനികകാലത്ത് തൊഴിലെടുക്കുന്ന സ്ത്രീകള്‍ അനുഭവിക്കുന്ന പ്രശ്ന ങ്ങളെക്കുറിച്ച് "കുടുംബം സ്വകാര്യസ്വത്ത് ഭരണകൂടം എന്നിവയുടെ ഉത്ഭവം" എന്ന കൃതിയില്‍ എംഗല്‍സ് വിശദീകരിക്കുന്നത് ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്. ""സ്വന്തം കുടുംബത്തോടുള്ള സ്വകാര്യസേവനപരമായ ചുമതലകള്‍ നിറവേറ്റുമ്പോള്‍ യാതൊന്നും സമ്പാദിക്കാനാവാതെ സാമൂഹ്യ ഉല്‍പ്പാദനത്തില്‍നിന്ന് ഒഴിച്ചുനിര്‍ത്തപ്പെടുകയും മറിച്ച് തനിക്ക് ജീവിക്കാനുള്ള വക സ്വതന്ത്രമായി സമ്പാദിക്കാന്‍വേണ്ടി പൊതു പ്രയത്നത്തില്‍ പങ്കെടുക്കാന്‍ നോക്കുമ്പോള്‍ കുടുംബത്തോടുള്ള ചുമതലകള്‍ നിറവേറ്റാനാവാതെ അവള്‍ ബുദ്ധിമുട്ടുകയും ചെയ്യുന്ന രീതിയിലാണ് രാജവീഥി തന്നെയും (സാമൂഹ്യ ഉല്‍പാദനം) അവള്‍ക്ക് തുറന്നു കിട്ടിയതെന്നു മാത്രം.

ഫാക്ടറിയില്‍ പണിയെടുക്കുന്ന സ്ത്രീയുടെ ഇതേ സ്ഥിതി തന്നെയാണ് വൈദ്യ-അഭിഭാഷക വൃത്തികള്‍ വരെയുള്ള മറ്റേതു തൊഴിലിനും പുറപ്പെടുന്ന സ്ത്രീക്കുള്ളത്."" തൊഴിലാളികളും ഉദ്യോഗസ്ഥരും വ്യവസായികളുമായ സ്ത്രീകള്‍ വര്‍ത്തമാനകാലത്ത് സമ്പാദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും പൂര്‍ണമായും വിനിമയാധികാരം ഉള്ളവരല്ല. സ്ത്രീകള്‍ സമ്പാദിക്കാന്‍ തുടങ്ങിയത് 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിലോ 21-ാം നൂറ്റാണ്ടിലോ അല്ല. പുരുഷന്‍ സമ്പാദിക്കുന്നതിനെ വൈഭവത്തോടെ ചെലവാക്കുന്നത് മാത്രമായിരുന്നില്ല സ്ത്രീയുടെ ചരിത്രം. സ്ത്രീയുടെ അധികാരം(?) അടുക്കളയില്‍ ഒതുങ്ങിപ്പോയപ്പോഴും സമ്പാദിക്കുന്ന ശീലം നിത്യം ഇടപെടുന്ന വസ്തുക്കളുമായി കൂട്ടിക്കലര്‍ത്തി, കേരളത്തില്‍ അടുക്കള കേന്ദ്രീകരിച്ച് സ്ത്രീകള്‍ തുടങ്ങിവച്ച സമ്പാദ്യശീലം എത്ര പഴക്കമുള്ളതാണെന്ന് പറയാന്‍ കഴിയില്ല. ദിവസവും ചോറിന് അരി അളന്ന് കലത്തിലിടുന്നതിന് മുമ്പ് ഒരുപിടി മാറ്റിവച്ച് അതു ശേഖരിച്ച് പണമാക്കി മാറ്റുകയോ പട്ടിണിക്കാലത്ത് ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുന്ന പതിവ് സ്ത്രീകളുടെ മാത്രം സ്വാതന്ത്ര്യമായിരുന്നു.

ദേവകി നിലയങ്ങോടിന്റെ "യാത്ര കാട്ടിലും നാട്ടിലും" എന്ന കൃതിയില്‍ പിടിയരിയെക്കുറിച്ച് ഇങ്ങനെ കാണാം. ""ധാരാളം പേര്‍ ഉണ്ണാനുണ്ടാവും എന്നതുകൊണ്ടും അപ്രതീക്ഷിതമായി വഴിപോക്കര്‍ വരാനിടയുള്ളതുകൊണ്ടും അരി എപ്പോഴും കണക്കിലധികം ഉണ്ടാവും. നമ്പീശന്‍ അരി പുറത്തുകൊണ്ടുവന്നു വച്ചാല്‍ അമ്മ പോയി ഒരു കുടന്ന അരിയെടുത്ത് അടുക്കളയില്‍ സൂക്ഷിക്കുന്ന സ്വന്തം പാത്രത്തിലിട്ടടച്ചു വയ്ക്കും. പാത്രം നിറഞ്ഞാല്‍ പണിക്കാരികളെക്കൊണ്ട് അതെവിടെയെങ്കിലും കൊടുപ്പിച്ച് പണം വാങ്ങിക്കും..."" അന്നത്തെ ആഢ്യപ്രഭു കുടുംബങ്ങളിലെല്ലാം അന്തര്‍ജനങ്ങള്‍ ഏറ്റവും അത്യാവശ്യത്തിനുള്ള നാണ്യങ്ങള്‍ സമാഹരിച്ചിരുന്നത് ഈ പിടിയരിക്കുടന്നകള്‍ കൊണ്ടായിരുന്നു. (ദേവകി നിലയങ്ങോട്, പുറം 59, യാത്ര കാട്ടിലും നാട്ടിലും).

വൈക്കം സത്യഗ്രഹം നടക്കുന്ന കാലത്ത് ഈഴവ സമുദായം ഭക്ഷണശാലകള്‍ നടത്തിയത് ഈഴവ സ്ത്രീകള്‍ ഒരു നുള്ളുവീതം ശേഖരിച്ച അരികൊണ്ടാണെന്ന് വടക്കേച്ചെരുവില്‍ പി കെ കല്യാണി "ഹിന്ദുസ്ത്രീകളോട് ഒരഭ്യര്‍ഥന" എന്ന ലേഖനത്തില്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നു (പുറം 113, കല്‍പ്പനയുടെ മാറ്റൊലി). സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ചെലവ് പൊതുവരവു ചെലവില്‍ വരാതെ പോകുന്നതായാണ് മുമ്പ് കണ്ടിരുന്നത്. വര്‍ഷത്തില്‍ രണ്ടുതവണ മാത്രം അമ്മാത്തേക്കു പോകുന്ന അമ്മയുടെയും മക്കളുടെയും യാത്രയ്ക്കുള്ള ചെലവ് ധനിക ഗൃഹത്തില്‍ ജീവിച്ച ദേവകി നിലയങ്ങോടിന്റെ അമ്മയ്ക്കുപോലും സമാഹരിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.

കടുകിന്‍ ഡബ്ബകള്‍

കേരളീയ ജീവിതത്തില്‍ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ഇത്തരത്തിലുള്ള സമ്പാദ്യശീലത്തിന്റെ ചിത്രം സാഹിത്യകൃതികള്‍ക്കും വിഷയമായിട്ടുണ്ട്. പ്രത്യക്ഷമായും പരോക്ഷമായും ഇത്തരം കാര്യങ്ങള്‍ വ്യത്യസ്ത നിലപാടുകളില്‍ നിന്നുകൊണ്ട് ചിത്രീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. മധ്യവര്‍ഗത്തില്‍ ഉള്‍പ്പെടുത്തി പറയാവുന്ന കുടുംബിനികള്‍ അടുക്കളയിലെ കടുകിന്റെ ഡബ്ബയിലോ പലവ്യഞ്ജനപ്പാത്രങ്ങളിലോ ഉരല്‍ക്കുഴിയിലോ അങ്ങനെ തന്റെ മാത്രം കണ്ണും കൈയും എത്തുന്നിടത്താണ് പണം സൂക്ഷിക്കാറുണ്ടായിരുന്നത്.

മലയാളത്തിലെ കൃതികളില്‍ ഇത് വിഷുവിന് പടക്കം വാങ്ങാന്‍ പണം തെരയുന്ന എം ടി കഥയിലെ കുട്ടി ഒടുവില്‍ എത്തുന്നത് അമ്മയുടെ സമ്പാദ്യത്തിനടുത്താണ്. ""കട്ടിലിന്റെ ചുവട്ടിലെ പാത്രങ്ങളിലും തകരപ്പാത്രത്തിലുമെല്ലാം നോക്കി, ചിലപ്പോള്‍ അതില്‍ മുക്കാലും അണയും കിടക്കുന്നത് കാണാറുണ്ട്"" (പുറം 67, പടക്കം, എം ടി കഥകള്‍).

വീടുകളിലെ കൗമുദിമാര്‍

അന്തര്‍ജനസമാജത്തിന് സംഭാവനത്തുക കൊടുക്കാന്‍ സമ്പന്നനായ ഭര്‍ത്താവ് പണം തരാതെ വന്നപ്പോള്‍ അഭിമാനം സംരക്ഷിക്കാന്‍ സ്വന്തം വളകള്‍ ഊരിയെടുത്ത് കൊടുക്കുന്ന കഥാപാത്രം തൊഴില്‍കേന്ദ്രത്തിലേക്ക് എന്ന നാടകത്തില്‍ കാണാം. ആണ്‍മക്കളുടെ കുട്ടികള്‍ക്കേ അച്ഛന്‍ ആഭരണം പണിയിക്കൂ. പെണ്‍മക്കള്‍ പ്രസവിച്ച് ഭര്‍തൃഗൃഹത്തിലേക്ക് പോകുമ്പോള്‍ വേദനയും അലിവും തോന്നി കുഞ്ഞിന് അരഞ്ഞാണം പണിയിക്കാന്‍ തന്റെ തന്നെ മാല വാതില്‍പ്പടിയില്‍ വച്ച് മടവാളും (കൊടുവാള്‍) കൊണ്ട് ഒരു തുണ്ട് മുറിച്ചെടുത്ത് കൊടുക്കുന്ന അമ്മമാരുണ്ടായിരുന്നത്രെ. അത് ഗൃഹനാഥന്‍ അറിഞ്ഞതായോ കലമ്പല്‍ കൂട്ടിയതായോ കേട്ടിട്ടില്ല എന്നുപറയുന്നു. ഇങ്ങനെ ഒരു പ്രസ്താവന തന്നെ സ്വന്തം ആഭരണങ്ങളില്‍ പൂര്‍ണമായ അവകാശം തനിക്കില്ല എന്ന സ്ത്രീയവസ്ഥ പരിണാമമില്ലാതെ തുടര്‍ന്നുപോന്നിരുന്നു എന്നതുകൊണ്ടാണ്.

ഉദ്യോഗസ്ഥകളുടെ ദുരവസ്ഥ

സ്വന്തം ശമ്പളം ചോദിക്കുന്ന എം ടിയുടെ തന്നെ "വളര്‍ത്തുമൃഗങ്ങള്‍" എന്ന കഥയിലെ ജാനമ്മയുടെ ചോദ്യം മാനേജരെ അമ്പരപ്പിച്ചുവത്രെ. 21-ാം നൂറ്റാണ്ടിലും ഇത് ആവര്‍ത്തിക്കുന്നു എന്നു പറയേണ്ടിവരും. അസംഘടിത തൊഴില്‍ മേഖലയിലെ സ്ത്രീകള്‍ വാങ്ങുന്ന കുറഞ്ഞ ശമ്പളം ഇതിന്റെ തുടര്‍ച്ചയല്ലേ?തീരെ കുറഞ്ഞ ശമ്പളം വാങ്ങുന്ന നേഴ്സിങ് മേഖലയിലും അണ്‍എയ്ഡഡ് സ്കൂള്‍ രംഗത്തും കൂടുതലായും പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നത് സ്ത്രീകളാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് സ്ത്രീകളുടെ വരുമാനം ആകെ വരുമാനത്തിന്റെ പത്തുശതമാനത്തിനടുത്ത് മാത്രമായിരിക്കുന്നത്. സ്ത്രീകളുടെ സുവര്‍ണകാലം എന്നു കരുതുന്ന മരുമക്കത്തായകാലത്ത് മകന്റെ പിറന്നാളിന് കാവില്‍ പായസം നേര്‍ന്നതുകൊണ്ട് നാലെടങ്ങഴി അരികൂടി അളന്നുതരാന്‍ കലവറയുടെ താക്കോല്‍ സൂക്ഷിപ്പുകാരനായ ആങ്ങളയോടു പറയുമ്പോള്‍ ചെകിടത്തടിക്കാന്‍പോലും ആങ്ങള മടിക്കുന്നില്ല (പിറന്നാളിന്റെ ഓര്‍മ, എം ടി കഥകള്‍).

സമ്പാദിക്കുന്ന പെണ്ണ് അലോസരം

സമ്പാദിക്കുന്ന പെണ്ണ് അലോസരമായിത്തീരുന്ന കാഴ്ച എം ടിയുടെ കഥാസമുദ്രത്തില്‍ കണ്ടെത്താന്‍ പറ്റും. സുഭദ്രയുടെ കാടുകള്‍... സുഭദ്രയുടെ തോറ്റങ്ങള്‍... സുഭദ്രയുടെ പണം (വാരിക്കുഴി, എം ടിയുടെ കഥകള്‍). ഇടശ്ശേരിയുടെ കവിതയായ നെല്ലുകുത്തുകാരി പാറുവില്‍, പാറു വിരൂപനായ വിടന്റെ(കാമുകന്‍) മാറിലേക്ക് വീഴുന്നു. അരിക്കിഴി തട്ടിപ്പറിക്കാന്‍ വരുന്ന സുന്ദരനായ മില്ലുടമയേക്കാള്‍ ഭേദം തന്റെ ശരീരം കൊതിക്കുന്ന പുരുഷനാണെന്ന് പാറു കരുതുന്നു. അരിക്കിഴി മുറുകെപ്പിടിക്കുന്ന പാറുവിന്റെ സ്വഭാവം തന്നെയാണ് സമ്പാദിക്കുന്ന സ്ത്രീകള്‍ ഇക്കാലമത്രയും പിന്തുടര്‍ന്നത്. പ്രതികൂല സാഹചര്യങ്ങളെയെല്ലാം മറികടന്നുവേണം സ്ത്രീക്കു സമ്പാദിക്കാന്‍. ഭൂരിപക്ഷം സ്ത്രീകളും വരുമാനം ഉണ്ടാക്കാതെ മാറിനില്‍ക്കുന്നത് സ്ത്രീകളുടെ രണ്ടാം പൗരത്വത്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു കാരണമായി കാണണം.

കുലീനകള്‍

സ്ത്രീകള്‍ ആശ്രിതരായിത്തീരുന്നത് സ്നേഹത്തിന്റെയോ ഭയത്തിന്റെയോ പുറത്തു മാത്രമല്ല,വരുമാനത്തിന്റെ കൂടി കാര്യമോര്‍ത്താണ്. "ഓളവും തീരവും" എന്ന എം ടി കഥയില്‍ ഡോക്ടര്‍ കുറിച്ചുതന്ന മരുന്നു വാങ്ങാന്‍ പണമില്ലാതെ പണത്തിന്റെ കുറവുകൊണ്ടു മാത്രം താനുപേക്ഷിച്ച ബാപ്പുട്ടിയുടെ മുമ്പില്‍ പൊട്ടിക്കരയുന്ന ഉമ്മയുടെ പരമ്പരയില്‍പ്പെട്ടവരാണ്, ചെറിയ എന്നാല്‍ വലിയ പ്രതിരോധങ്ങള്‍ തീര്‍ക്കാതെ ഉത്തമ ഗൃഹിണികളായി, ആശ്രിതരായി ജീവിക്കുന്ന ഇന്നത്തെ കാലത്തെ സ്ത്രീകള്‍.

മാധവിക്കുട്ടിയുടെ കഥാപ്രപഞ്ചത്തില്‍ സ്വതന്ത്രകളായ പണിയെടുക്കുന്ന സ്ത്രീകളെയും അല്ലാത്തവരെയും കാണാം. പ്രണയാദര്‍ശത്തിന്റെ ഉത്തമ മാതൃകയായ തരിശുനിലത്തിലെ സ്ത്രീ ധനികയെങ്കിലും വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്കുശേഷം കാമുകനെ കണ്ടു തിരിച്ചുപോകുമ്പോള്‍ ബസ്സുകൂലി അയാളില്‍നിന്ന് വാങ്ങിക്കുന്നുണ്ട്. (തരിശുനിലം, എന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട പത്തു കഥകള്‍). സാമ്പത്തികമായ ആശ്രിതത്വം പുരുഷനോടുള്ള പ്രേമം വര്‍ധിപ്പിക്കും എന്ന സൂത്രവാക്യത്തിലേക്ക് തന്നെ സമൂഹത്തെ പിടിച്ചുനിര്‍ത്തേണ്ടതുണ്ടോ? ആശ്രയിക്കുന്നതില്‍ സുഖം തോന്നാമെങ്കിലും ആശ്രിതത്വം മാത്രമായി സ്വന്തം ജന്മത്തെ, സ്വത്വത്തെ സ്ത്രീകള്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നത് ദയനീയം തന്നെ.

എന്റെ ആട് പെറട്ടെ

ഇവയില്‍ നിന്നൊക്കെ വ്യത്യസ്തമായി ബഷീറിന്റെ പാത്തുമ്മയുടെ ആട് ഉയര്‍ത്തിപ്പിടിക്കുന്ന സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രമുണ്ട്. ബഷീറിനെ ആശ്രയിക്കുകയും "പറ്റിക്കുകയും" ചെയ്യുന്നവരാണ് ബഷീറിന്റെ കുടുംബത്തിലെ സ്ത്രീകളും അബ്ദുല്‍ഖാദറും. എന്നാല്‍ എന്റെ ആടൊന്നു പെറട്ടെ അപ്പൊക്കാണാം എന്ന് ആവര്‍ത്തിക്കുന്ന, അഭിമാനത്തോടെ തല ഉയര്‍ത്തിപ്പിടിക്കുന്ന പാത്തുമ്മ എന്ന സ്ത്രീകഥാപാത്രവും ഒരുക്കുന്ന ഒരു സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയുണ്ട്. രഹസ്യമായും വ്യാജം പറഞ്ഞും ബഷീറില്‍ നിന്ന് അവാര്‍ഡ് തുക ഒപ്പിച്ചെടുക്കുന്ന പണത്തെക്കാള്‍ സ്ഥിരതയുള്ളതാണ് പാത്തുമ്മ മുന്നോട്ട് വയ്ക്കുന്ന സമ്പാദ്യമാര്‍ഗം. ഇവിടെ സ്ത്രീയുടെ പക്ഷത്തു നിന്നുകൊണ്ടാണ് കാഴ്ചയെങ്കില്‍ പ്രേമലേഖനത്തില്‍ നര്‍മത്തില്‍ പൊതിഞ്ഞ് കേശവന്‍നായര്‍ സാറാമ്മയുടെ മുന്നില്‍ വയ്ക്കുന്ന പ്രേമാഭ്യര്‍ഥനയില്‍ നമ്മുടെ വീട്ടുവേലയെ നിസ്സാരമായി തള്ളുന്ന പൊതുജനത്തിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടിനെ തള്ളിപ്പറയുന്നുണ്ട്. വീട്ടുവേലക്കു കൂലി കൃത്യം നിശ്ചയിച്ചുകൊണ്ട് ജീവിതത്തിലേക്ക് ക്ഷണിക്കുന്ന കേശവന്‍നായര്‍ നമ്മുടെ ആദര്‍ശപ്രണയിയുമാണ്. പ്രണയം, വീട്ടുവേല, സമ്പാദ്യം(കൂലി) ഇവ കേശവന്‍നായരുടെ പ്രണയത്തിന്റെ പ്രകടനപത്രികയില്‍ ചേരുന്നത് യാദൃച്ഛികമായല്ല. പ്രണയത്തിന് ഒരു പെണ്‍പക്ഷം കൂടിയേ തീരൂ എന്നതാണ് ഇത് കാണിക്കുന്നത്.

കുലീനകളായ പല കുടുംബിനികളും മോഷ്ടിച്ച് സമ്പാദ്യം ഉണ്ടാക്കുന്ന പതിവുള്ളവരാണ്. ഭര്‍ത്താവിന്റെ പോക്കറ്റില്‍നിന്ന് മോഷ്ടിക്കുന്ന, പിന്നീട് മൊഴിചൊല്ലപ്പെടുന്ന സ്ത്രീ കഥാപാത്രം ബഷീറിന്റെ "വളയിട്ട കൈ" എന്ന കഥയില്‍ കാണാം. ഇത് മോഷണം എന്നതിലുപരി സ്ത്രീകളുടെ നിവര്‍ത്തികേടായി വേണം വിലയിരുത്താന്‍.

കുടുംബശ്രീക്കു മുമ്പുള്ള കുടുംബശ്രീ

ചരിത്രത്തില്‍ ഇടം പിടിക്കാതെ പോയ സമ്പാദ്യ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ തുടക്കക്കാരികള്‍ കുടുംബത്തിന്റെ, ഗ്രാമത്തിന്റെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയുടെ നെടുംതൂണുകളായിരുന്നു. പിടിയരിക്കുറിയും മെടഞ്ഞ ഓലക്കുറിയും പുല്ലുകെട്ടുകുറിയും അത്തരത്തില്‍ ചിലതു മാത്രം. മോരുവിറ്റും ചാണകവരളി വിറ്റും കേരളത്തിലെ സ്ത്രീകള്‍ സമ്പാദിച്ചു. പാലുവിറ്റും മുട്ട വിറ്റും കിട്ടിയത് ഗൃഹനാഥന്‍ അറിഞ്ഞില്ല. വീട്ടിലേക്കു വേണ്ട വിറകും മറ്റും (ഉറുമ്പുകളെപ്പോലെ) അന്യരുടെ പറമ്പുകളില്‍നിന്ന് കണ്ടും കാണാതെയും കൊണ്ടുവന്ന് ഉപയോഗിച്ചു. ദാരിദ്ര്യം മാത്രമായിരുന്നില്ല ഇതിനു പ്രേരണയായത്.

അടുക്കളയുടെ ചെലവ് സ്വരുക്കൂട്ടുന്നത് പലപ്പോഴും സ്ത്രീകളുടെ ഉത്തരവാദിത്തമായിരുന്നു. കൊയ്ത്തുപാടങ്ങളിലെ വീണുപോകുന്ന കതിരുകള്‍ സ്ത്രീകള്‍ പെറുക്കിയിരുന്നില്ല. അവിടെ അധ്വാനിക്കുന്നത് കീഴാളരായ പെണ്ണുങ്ങളാണ്. അന്തസ്സില്ലാതെ കാലി പെറുക്കുന്നത് വലിയ വീട്ടിലെ പെണ്ണുങ്ങള്‍ക്ക് ചേര്‍ന്നതുമായിരുന്നില്ല. കുട്ടികളാണ് കാലി പെറുക്കാന്‍ അവകാശമുള്ളവര്‍. പുതിയ തലമുറയില്‍പ്പെട്ട വീട്ടമ്മമാരും ഉദ്യോഗസ്ഥകളുമായ ആളുകളില്‍ പലരും ഇന്നും പിടിയരി സൂക്ഷിക്കുകയോ പിടിയരി കലത്തിലേക്കിടുയോ ചെയ്യാറുണ്ട്. ഈ ശീലത്തിന്റെ പഴക്കവും വ്യാപ്തിയും സംബന്ധിച്ച സൂചനകള്‍ ഇത് നല്‍കുന്നുണ്ട്. കൂടാതെ അടുക്കള കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള ശീലങ്ങള്‍ മാറാതെയോ അല്‍പം ചെറിയ ഭേദഗതികളോടെയോ സമൂഹം നിലനിര്‍ത്തുന്നതും ഇവിടെ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്. സാമൂഹിക മാറ്റങ്ങള്‍ അടിയുറച്ചതായിരിക്കണമെങ്കില്‍ അത് അടുക്കള കേന്ദ്രീകരിച്ചാവണമെന്ന് പിന്നെയും പിന്നെയും ഇത് നമ്മെ ഓര്‍മിപ്പിക്കുന്നു.