‘കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ ഭൂത’ത്തെ പിടിക്കാൻ പോസ്റ്റ്‌ ഓഫീസിൽ പൊലീസ്‌

‘എന്തെല്ലാം ചെയ്‌തിട്ടും കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ ആശയങ്ങൾ കടൽ കടന്നെത്തുന്നു. സാഹിത്യവും ആയുധങ്ങളും ഒളിച്ചുകടത്തി ഇന്ത്യയിൽ ബോൾഷെവിക്കുകൾ വിപ്ലവത്തിനൊരുങ്ങുന്നു. അത്‌ തടയണം’‐ ബംഗാളിൽ ഇന്റലിജൻസ്‌ ചുമതലയിലുള്ള ഡിഐജിയായിരുന്ന പി സി ബാംഫോർഡിനെ അവിടെനിന്ന്‌ പിൻവലിച്ച്‌ 1923 മാർച്ചിൽ ഗവർണർ ജനറൽ ഏൽപ്പിച്ച ഒറ്റദൗത്യം ഇതായിരുന്നു. മാർച്ച്‌ മൂന്നുമുതൽ മൂന്നരമാസം 16 തുറമുഖ നഗരങ്ങളിൽ പോയി പഠനം നടത്തിയ ബാംഫോർഡിന്റെ ചെലവിന്‌ 13,700 രൂപയും അനുവദിച്ചു. നൂറുകൊല്ലം മുമ്പ് അതൊരു വമ്പൻ തുക.

ബാംഫോർഡ്‌ റിപ്പോർട്ടിന്റെ കവർ

ഇന്ത്യയിൽ അന്ന്‌ കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ പാർടി ഔദ്യോഗിക ഘടകം രൂപീകരിച്ചിട്ടുപോലും ഇല്ലെന്നുകൂടി ഓർക്കാം. പക്ഷേ ബ്രിട്ടീഷുകാർ കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ വേട്ട തുടങ്ങിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു. താഷ്‌ക്കെന്റിൽ ഇന്ത്യയിലെ പാർടിക്ക്‌ ഘടകം നിലവിൽ വന്നത്‌ ബ്രിട്ടീഷ്‌ ഇന്റലിജൻസ്‌ ചോർത്തിയിരുന്നു. അവർ ‘ആപത്ത്‌’ തിരിച്ചറിഞ്ഞു. താഷ്‌ക്കെന്റിലെ പാർടി രൂപീകരണത്തിനുശേഷം ഇന്ത്യയിലേക്ക്‌ പുറപ്പെട്ട വിപ്ലവകാരികൾ പലരും പിടിയിലായിരുന്നു. അവരെ ജയിലിലിടച്ച്‌ ഗൂഢാലോചനാ കേസുകളിൽ പ്രതികളാക്കി. എങ്കിലും എം എൻ റോയ്‌ അടക്കമുള്ളവർ യൂറോപ്പിൽ പ്രവർത്തനം തുടർന്നു.

1921 മുതൽ റോയ്‌ ഇന്ത്യയിലേക്ക്‌ കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ സാഹിത്യം എത്തിച്ചുതുടങ്ങി. വിദേശത്തുള്ള മറ്റ്‌ ഇന്ത്യൻ കമ്യൂണിസ്റ്റുകളും സോവിയറ്റ്‌, ബ്രിട്ടീഷ്‌ പാർടികളും സഹായിച്ചു. തപാലിലും ഇന്ത്യയിലേക്ക്‌ എത്തുന്ന കപ്പലുകളിലെ ജീവനക്കാർ വഴിയും ഇവ വന്നുതുടങ്ങി. ഇതെല്ലാം ബ്രിട്ടീഷ്‌ അധികാരികളെ പരിഭ്രാന്തരാക്കി. തലങ്ങും വിലങ്ങും പാഞ്ഞ മുന്നറിയിപ്പുകൾ നാഷണൽ ആർകൈവ്‌സിൽ നിറയെ കാണാം. തപാലിൽ വരുന്നവ പിടിക്കാൻ പോസ്റ്റ്‌ ഓഫീസിൽ ജീവനക്കാർക്കൊപ്പം മഫ്‌തിയിൽ പൊലീസിനെയും നിയോഗിച്ചു.

1922 ജൂലൈയുടെ ആദ്യപകുതിയിലെ സ്ഥിതി വിവരിച്ച്‌ ബംഗാള്‍ ചീഫ്‌ സെക്രട്ടറി ബ്രിട്ടീഷ്‌ ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെന്റിന്റെ ആഭ്യന്തര സെക്രട്ടറി എസ്‌ പി ഒ ഡോണലിന് ജൂലൈ 18‐ന്‌ അയച്ച രഹസ്യ റിപ്പോർട്ടിൽ ഇങ്ങനെ വായിക്കാം: ‘വാൻഗാർഡ്‌ ഓഫ്‌ ഇന്ത്യൻ ഇൻഡിപെൻഡൻസ്‌’ എന്ന പത്രത്തിന്റെ മൂന്ന്‌ ലക്കങ്ങൾ ബംഗാളിലേക്ക്‌ കടന്നെത്തിയിട്ടുണ്ട്‌. തീവ്രകമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ കാഴ്‌ചപ്പാട്‌ പുലർത്തുന്ന ഈ പത്രം ബർലിനിൽ നിന്നാണ്‌ ഇറങ്ങുന്നത്‌. ഇന്ത്യയിൽ വിപ്ലവപ്രചാരണമാണ്‌ അവരുടെ ലക്ഷ്യം.’ ഇന്ത്യയിലെ കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർടിയുടെ ആദ്യ മുഖപത്രത്തിന്റെ ‘ആപൽ പിറവി' അറിയിക്കുന്നതായിരുന്നു ഈ സന്ദേശം.

വാൻഗാർഡ്‌ ഇന്ത്യയിൽ എത്തി എന്നറിയിക്കുന്ന ബ്രിട്ടീഷ്‌ രഹസ്യാന്വേഷണ റിപ്പോർട്ട്‌

ഈ റിപ്പോർട്ടുകൾ ഉണ്ടാക്കിയ ഭീതിയിൽ നിന്നാണ്‌ ബാംഫോർഡ്‌ പരിഹാരക്രിയക്ക്‌ നിയോഗിക്കപ്പെട്ടത്. 1923 ജൂണിൽ ഗവർണർ ജനറലിന്‌ അദ്ദേഹം സമർപ്പിച്ച റിപ്പോർട്ടും അതിൽ സ്വീകരിച്ച നടപടികളും File No. 34--‐Political of 1924 എന്ന ഫയലിൽ നാഷണൽ ആർക്കൈവിൽ ലഭ്യമാണ്‌. കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ സാഹിത്യത്തിന്റെ ഒഴുക്ക്‌ തടയാൻ പറ്റുന്ന സംവിധാനം ഇന്റലിജൻസിലോ തുറമുഖങ്ങളിലോ പോസ്റ്റ്‌ ഓഫീസുകളിലോ ഇല്ല എന്നത്‌ ബാംഫോർഡ്‌ കണ്ടെത്തുന്നുണ്ട്‌. പോസ്റ്റ്‌ ഓഫീസുകളിൽ ജീവനക്കാർക്കൊപ്പം കൂടുതൽ സിഐഡിമാരെ നിയോഗിക്കണമെന്നും അനഭിമത പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങൾ കണ്ടെത്തുന്ന തപാൽ ജീവനക്കാർക്ക്‌ പാരിതോഷികം നൽകണമെന്നും ബാംഫോർഡ്‌ നിർദേശിക്കുന്നു. നിരോധിച്ച പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങളുടെ പേര്‌ സൂക്ഷിച്ചിട്ട്‌ കാര്യമില്ല; അവ പേരുമാറി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുമെന്ന്‌ റിപ്പോർട്ടിൽ മുന്നറിയിപ്പുണ്ട്‌. കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ പോരാളികളെപ്പറ്റി ലഭ്യമായ വിവരങ്ങളും ചേർത്തിട്ടുണ്ട്‌.

വാൻഗാർഡിന്റെ ആദ്യപേജ്‌

ബ്രിട്ടീഷ് പത്രങ്ങൾക്കുള്ളിൽ തിരുകിയും പത്രമാണെന്ന്‌ അറിയിക്കാതെ സാധാരണ കവറിലാക്കിയും വാൻഗാർഡും മറ്റ്‌ പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങളും എത്തുന്നു. സീമെൻസ്‌ യൂണിയനിലെ അംഗങ്ങൾ പത്രക്കടത്തിൽ സഹായം ചെയ്യുന്നതായും റിപ്പോർട്ടിലുണ്ട്‌.

ഇതിനിടയിൽ അഹമ്മദാബാദ് (1921), ഗയ (1922) എഐസിസി സമ്മേളനങ്ങളിൽ കമ്യൂണിസ്റ്റ് ശബ്ദം മുഴങ്ങി. ഇന്ത്യക്ക്‌ ‘പൂർണസ്വരാജ്’ എന്ന ആവശ്യം ആദ്യമായി ഉയർത്തിക്കൊണ്ട്‌, കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർടിയുടെ മാനിഫെസ്റ്റോ അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. അന്ന് തള്ളിയെങ്കിലും കോൺഗ്രസിന്‌ അത്‌ പിന്നീട്‌ അംഗീകരിക്കേണ്ടിവന്നു. എം എന്‍ റോയ്‌ ഇന്ത്യയിൽ എത്തിച്ച രേഖ മൗലാന ഹസ്രത്ത്‌ മൊഹാനിയും സ്വാമി കുമാരാനന്ദയുമാണ്‌ കോൺഗ്രസ്‌ സമ്മേളനങ്ങളിൽ അവതരിപ്പിച്ചത്‌.

ഈ രേഖയടങ്ങിയ വാന്‍ഗാര്‍ഡ് ഇന്ത്യയില്‍ എത്തും എന്ന സൂചന െപാലീസിനു കിട്ടി. എല്ലാവഴിക്കും അവര്‍ തടയാന്‍ ശ്രമിച്ചു. പക്ഷെ ലണ്ടനില്‍ നിന്നുതന്നെ തിരിച്ചടി കിട്ടി. രേഖ ഏറെക്കുറെ പൂർണമായി ബ്രിട്ടീഷ് വാര്‍ത്താ ഏജന്‍സിയായ റോയിട്ടേഴ്സ് ഇന്ത്യന്‍ പത്രങ്ങള്‍ക്ക് നല്‍കി. അമൃത് ബസാര്‍ പത്രിക അത്‌ മുഴുവനും നല്‍കി. ടൈംസ്‌ ഓഫ് ഇന്ത്യയില്‍പോലും ഉള്ളടക്കം വന്നു.

കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ സാഹിത്യം പിടിക്കാൻ പോസ്റ്റ്‌ ഓഫീസിൽ മഫ്‌തിയിൽ പൊലീസിനെ നിയോഗിക്കാൻ 1923ൽ ഇറങ്ങിയ നിർദേശം

വിലക്കുകളെല്ലാം മറികടന്ന്‌ കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ സാഹിത്യവും ആശയങ്ങളും തുടർവർഷങ്ങളിലും ഇന്ത്യയിലേക്കൊഴുകി. പലതും ഇവിടെത്തന്നെ അച്ചടിക്കപ്പെട്ടു. 1925‐ൽ കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ പാർടി ഘടകം കാൺപൂരിൽ നിലവിൽ വരുമ്പോഴേക്കും കമ്യൂണിസ്റ്റ്‌ ആശയപ്രചാരണം ഇന്ത്യയിൽ പടർന്നുറച്ചു കഴിഞ്ഞിരുന്നു. കമ്യൂണിസ്റ്റുകാർ നൂറുവർഷം മുമ്പ്‌ മുതൽതന്നെ ബ്രിട്ടീഷുകാരാൽ വേട്ടയാടപ്പെട്ടുതുടങ്ങിയിരുന്നു എന്നതിന്‌ രേഖാമൂലം തെളിവുകൾ നാഷണൽ ആർക്കൈവ്‌സിൽ ധാരാളം ലഭ്യമാണ്‌. അപ്പോഴും ചിലർ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിലെ കമ്യൂണിസ്റ്റുകാരുടെ പങ്ക്‌ തിരയുകയാണ്‌ എന്നതാണ്‌ കൗതുകകരം.