മുത്തങ്ങയിൽ നിന്ന്‌ മുരുകൻ ‘ആനോ’ ആംസ്റ്റർഡാമിൽ പോയ കഥ

ആംസ്റ്റർഡാമിൽ നിന്ന് എട്ടുവയസ്സുകാരി ടാ ദ ബോർ ചരിഞ്ഞും വളഞ്ഞുമുള്ള ഡച്ച് അക്ഷരങ്ങളിൽ പ്രധാനമന്ത്രി ജവാഹർലാൽ നെഹ്റുവിനയച്ച കത്തിൽ ഇങ്ങനെ എഴുതിയിരുന്നു: ‘‘ഒരു ആനയെ കാണണമെന്ന് ഒത്തിരി ആഗ്രഹമുണ്ട്. ഇവിടെ മൃഗശാലയിൽ ഇന്ത്യൻ ആനയില്ല. അടുത്തുള്ള മറ്റ് കുട്ടികൾക്കും ആനയെ വേണമെന്ന് ആശയുണ്ട്. ഒരാനയെ ഏർപ്പാടാക്കി തരില്ലേ?’’ ‘നെഹ്റു മാമ’ന് നൂറുകണക്കിന് കുട്ടികളുടെ ഒപ്പും പിന്നാലെ വന്നു. കത്തിന് ഇന്ത്യൻ എംബസിയുടെ പിന്തുണയും കിട്ടിയതോടെ വിദേശമന്ത്രാലയം 1953 ആഗസ്‌തിൽ ഫയൽ (D. No. 5808-Eur. I/53.) തുറന്നു. അങ്ങനെയാണ് ഒരുകൊല്ലം കഴിഞ്ഞ് 1954 ഒക്‌ടോബർ 16‐ന് രണ്ടരവയസ്സിൽ മുത്തങ്ങയിൽ നിന്ന് യൂറോപ്പിലേക്ക് മുരുകന്റെ യാത്ര തെളിഞ്ഞത്.

ആംസ്റ്റർഡാമിലെത്തിയ മുരുകന്‌ ലഭിച്ച വരവേൽപ്പ്‌ (നെതർലൻഡ്‌സ്‌ നാഷണൽ ആർക്കൈവ്‌സിൽ നിന്ന്‌)

കൊച്ചിയിൽ നിന്ന് 1511 ഡിസംബറിൽ ലിസ്ബണിലേക്കും അവിടെ നിന്ന് റോമിലേക്കും പോയ ആൽവിനോ എന്ന കുട്ടിയാനയുടെ യാത്ര ചരിത്രത്തിൽ നിന്ന് തൊട്ടെടുത്താണ് ജി ആർ ഇന്ദുഗോപൻ ശ്രദ്ധേയനോവലായ ‘ആനോ’ രചിച്ചത്. നോവലിലെ ചീരനെപ്പോലെ വധദൗത്യവുമായി ഒരു പാപ്പാൻ ഒപ്പം ഇല്ലായിരുന്നുവെങ്കിലും കൊച്ചിയിൽ നിന്ന് യൂറോപ്പിലേക്കായിരുന്നു മുരുകന്റെയും യാത്ര.

ആദ്യം ലോറിയിൽ കൊച്ചി തുറമുഖംവരെ. അവിടെനിന്ന് ബില്ലിടൺ എന്ന കപ്പലിൽ ശ്രീലങ്കയിലെ കൊളംബോ തുറമുഖത്തേക്ക്. സിലോൺ സുവോളജിക്കൽ ഗാർഡനിൽ അൽപ്പം വിശ്രമിച്ചശേഷം പോലോ ലോട്ട് എന്ന ആവിക്കപ്പലിൽ നെതർലൻഡ്‌സിന്റെ തലസ്ഥാനമായ ആംസ്റ്റർഡാമിലേക്ക്. ഇതായിരുന്നു യാത്രാപഥം.

സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയിൽ ഒരു വിദേശ രാജ്യം ഇന്ത്യൻ ആനയെ ചോദിക്കുന്നത് ആദ്യമായിരുന്നില്ല. യഥാർഥത്തിൽ ഒരു ‘ആന നയതന്ത്രം’ അക്കാലത്ത് ഇന്ത്യ പിന്തുടർന്നിരുന്നു. 1949‐ലെ ആദ്യത്തെ ആന പോയത് ജപ്പാനിലേക്കാണ്. മകൾ ഇന്ദിരയുടെ പേരിട്ട് നെഹ്റു അയച്ച ആനയ്‌ക്ക്‌ ജപ്പാനിൽ നല്ല പ്രശസ്‌തി കിട്ടി; ഇന്ത്യയ്‌ക്കും. 1950‐ൽ വിജയലക്ഷ്മി പണ്ഡിറ്റിന്റെ ശിപാർശയിൽ ‘അശോകും’ ‘ശാന്തി’യും വാഷിങ്ടൺ മൃഗശാലയിലേക്ക് പോയി. ആ വർഷം അവസാനം ‘മോഹിനി’യെ തുർക്കിക്കയച്ചു. 1951‐ൽ ‘ശാന്തി’ ജർമനിക്കും 1955‐ൽ ‘ആശ’ ചൈനയ്‌ക്കും പോയി. അതിനിടയിലായിരുന്നു 1954‐ലെ മുരുകന്റെ ഹോളണ്ട് (നെതർലൻഡ്‌സിന്റെ പഴയ പേര്) യാത്ര. ഹോളണ്ട് ആനയെ ചോദിച്ചപ്പോൾ മൈസൂരിനും മദ്രാസിനും തിരു‐കൊച്ചിക്കും ത്രിപുരയ്‌ക്കും അസമിനും കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ കത്തുപോയി. ഒടുവിൽ മദ്രാസ് സർക്കാരിന്റെ കീഴിലെ മലബാർ ജില്ലയിലെ മുത്തങ്ങയിൽ നിന്നുള്ള മുരുകനെ തെരഞ്ഞെടുക്കുകയായിരുന്നു.

ആനയെ നൽകണമെന്ന്‌ അഭ്യർഥിച്ച്‌ എട്ടുവയസ്സുകാരി ടാ ദ ബോർ 1953ൽ ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റുവിനയച്ച കത്ത്‌

1200 രൂപയായിരുന്നു മുരുകന്റെ വില. മുത്തങ്ങയിൽ നിന്ന് കൊച്ചി തുറമുഖം വരെ ലോറിയിൽ എത്തിക്കാൻ 465 രൂപ ചെലവും വന്നു. ആകെ 1923 രൂപ എട്ട് അണ രണ്ടു പൈസ സർക്കാരിനു ചെലവായതായി ഫയലിൽ കാണാം. മദ്രാസിൽ നിന്നുള്ള ചെലവ് നെതർലൻഡ്‌സ്‌ സർക്കാർ വഹിക്കണമെന്നായിരുന്നു ധാരണ.

മുരുകന് തുണയായി ആരും പോയില്ല. കപ്പിത്താനായിരുന്നു മേൽനോട്ടം. തീറ്റ കൊച്ചിയിൽ നിന്ന് കപ്പലിൽ കയറ്റിയിരുന്നു. മുത്തങ്ങയിൽ നിന്നു പുറപ്പെട്ട് മുപ്പത്തിയേഴാം ദിവസം 1954 നവംബർ 24‐ന് മുരുകൻ ആംസ്റ്റർഡാം തുറമുഖത്തെത്തി.

സ്‌നേഹനിർഭര വരവേൽപ്പാണ് കാത്തിരുന്നത്. ഹേഗിലെ ഇന്ത്യൻ എംബസിയിൽ നിന്ന് സ്ഥാനപതിയുടെ ചുമതല ഉണ്ടായിരുന്ന എസ് സിൻഹ അയച്ച കത്തിൽ സ്വീകരണത്തിന്റെ വിശദാംശങ്ങളുണ്ട്. കൊടുംതണുപ്പ് കാര്യമാക്കാതെ ചെറുകൊടികളും പാറിച്ച് ആയിരത്തിലേറെ കുട്ടികൾ തുറമുഖ കവാടത്തിൽ മുരുകനെ കാത്തുനിന്നു. കപ്പൽ ക്യാപ്റ്റൻ അവനെ ഇന്ത്യൻ എംബസി പ്രതിനിധിക്ക് കൈമാറി. കുട്ടികൾക്ക് കാണാനായി വെയർഹൗസിൽ കുറേനേരം നിർത്തി. നിരത്തിൽ നടത്തി. കുഞ്ഞുമുരുകൻ തുമ്പിക്കൈ നീട്ടി കുട്ടികളെ തൊട്ടുനടന്നു. പിന്നീട് ആംസ്റ്റർഡാം മൃഗശാലയിൽ എത്തിച്ചു. അവിടെയും വൻജനക്കൂട്ടം.

മുരുകനെ മുത്തങ്ങയിൽ നിന്ന്‌ കൊച്ചിയിലേക്കയച്ചതിന്റെ ചെലവും മറ്റു വിവരങ്ങളും അടങ്ങിയ കത്ത്‌

കൈമാറ്റച്ചടങ്ങിൽ നെതർലൻഡ്‌സിലെ കുട്ടികൾ ഇന്ത്യൻ പതാകയും വീശി. ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ പേരക്കുട്ടികൾക്കുള്ള സമ്മാനമായി ഡച്ച് ദേശീയ വസ്‌ത്രം ധരിച്ച രണ്ടു പാവക്കുട്ടികളെ കുട്ടികൾ എംബസിക്കു കൈമാറി. (ഇത്തരം സമ്മാനങ്ങൾ പുലിവാലാകുന്നതിനെപ്പറ്റി പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഓഫീസ് വിദേശകാര്യമന്ത്രാലയത്തിനയച്ച കത്തും ഫയലിലുണ്ട്. ഇനി ഇങ്ങനെ സമ്മാനം വാങ്ങേണ്ടെന്ന തീരുമാനവും. സമ്മാനങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെത്തുമ്പോൾ കൊടുക്കേണ്ടിവരുന്ന ഉയർന്ന നികുതിയാണ് കാരണമായി പറയുന്നത്!) മുരുകൻ 2003 വരെ ജീവിച്ചു. പ്രമേഹം കൂടി അമ്പത്തൊന്നാം വയസ്സിൽ മരിച്ചു. അതുവരെ നെതർലൻഡ്‌സിന്റെ ഓമനയായി കഴിഞ്ഞു.

2005‐ൽ മൻമോഹൻ സിങ് പ്രധാനമന്ത്രിയായിരിക്കെ മൃഗങ്ങളെ സമ്മാനമായി മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിലേക്കയക്കുന്നത് സ്ഥിരമായി വിലക്കുംവരെ ആനയാത്രകൾ തുടർന്നു. അന്ന് കർണാടകത്തിലെ ബന്നാർഘട്ട നാഷണൽ പാർക്കിൽ നിന്ന് വേദ എന്ന ആനക്കുട്ടിയെ അർമേനിയക്ക് അയക്കുന്നതിനെതിരെ ഉയർന്ന വിവാദത്തെ തുടർന്നായിരുന്നു ഉത്തരവ് .